Post a dieta.

Czy post oprócz znaczenia czysto religijnego może dodatkowo mieć korzystny, dietetyczny wpływ na nasz organizm? Wiele argumentów za tym przemawia.

Obecnie trwa najistotniejszy post w tradycji kościoła rzymskokatolickiego, mianowicie Wielki Post. Jest więc to dobry moment aby przyjrzeć się postnym tradycjom a ich wpływie na zdrowie.

Bardzo często podchodzimy sceptycznie do wszelakich postów oraz nakazów odnośnie diety wynikających z tradycji religijnej. Niepotrzebnie, gdyż wiele zasad prawidłowego odżywiania się ukształtowała w społeczeństwie właśnie religia. Ujmując ściślej, nie zdajemy sobie sprawy ile 'rytuałów' żywieniowych powstało dzięki niej. Część z nich obchodzimy do dziś, są to m.in. Ostatki, Tłusty Czwartek. 

Jeszcze nie tak dawno postne zwyczaje były bardzo ściśle przestrzegane. Obecnie kultywowane są coraz rzadziej bądź nie są tak rygorystyczne i restrykcyjne. Bardzo często zależą od intencji i woli osoby poszczącej.

Najpopularniejszy postny zwyczaj obowiązuje oczywiście w każdy piątek. Religia religią, ale co by nie mówić, dzięki "Postnym piątkom" w wielu polskich domach na stołach gości w ogóle ryba. Tak więc takie "Rybne piątki" mają swoje plusy.

WIELKI POST (POST CZTERDZIESTODNIOWY)
Jeden z najważniejszych postów w kościele rzymskokatolickim. Trwa czterdzieści dni. Rozpoczyna się we Środę Popielcową, a kończy w Wielki Czwartek (3 dni przed Wielkanocą). W dniu poprzedzającym Środę Popielcową, która stanowiła początek Wielkiego Postu, świętowano Ostatki, których tradycja zachowała się do dziś. W tym dniu bawiono się do rana i suto jadło (pewnie na zapas :P ).

Co jedzono?
Podejrzewam, że już samo słowo "post" wzbudza w części z nas daleko idące wyobrażenia o ogromnych wyrzeczeniach w sposobie żywienia. W naszym umyśle nieczęsto tworzy się wizja, że w tym okresie żyło się wyłącznie o chlebie i wodzie. Nic bardziej mylnego! Post polegał na ograniczeniu posiłków oraz wstrzemięźliwości od mięsa i tłuszczów zwierzęcych, gdyż te kojarzyły się z czymś krwistym. Zamiast tego jadano dużo ryb, które kojarzono z lekkością i czystością, dlatego też ryby wpasowały się w postne menu.

Intencja Wielkiego Postu oraz postów ogólnie
Dla osób głęboko wierzących Wielki Post jest to czas pokuty, czas duchowego przygotowania się do świąt wielkanocnych, któremu towarzyszy wstrzemięźliwość od jedzenia. Obecnie w kultywowaniu postów bardzo rzadko towarzyszą nam wzniosłe duchowe względy. Charakter postów jest raczej czysto praktyczny i zwyczajowy.

KORZYŚCI DIETETYCZNE WYNIKAJĄCE Z POSTÓW

Skupię się jedynie na dietetycznych korzyściach wynikających z postu. O duchowych nie będę wspominać, gdyż nie jest to motywem tego wpisu.

Otóż środowisko dietetyków bardzo pozytywnie odnosi się do zwyczajów postnych. Uważają, że warto powrócić do tych tradycji i ich przestrzegać. Dlaczego? Jak wiadomo nadmierne spożywanie pokarmów jest obecnie naszym największym problemem. Kultywowanie postów skłania nas do ograniczenia nadmiernego spożycia, gdyż pociąga za sobą wstrzemięźliwość w jedzeniu. W tym czasie rezygnujemy w naszej diecie ze spożywania mięs i tłuszczów zwierzęcych na rzecz ryb. Ograniczamy również spożywanie alkoholu i słodyczy. W ten sposób mimowolnie zwiększamy spożycie warzyw, owoców, kasz itp. Z punktu widzenia dietetyki jest to bliskie zasadom prawidłowego żywienia.

Ograniczenie ilości spożywanego mięsa, tłuszczów zwierzęcych, słodyczy obfitujących we wszelkiego rodzaju szkodliwe cukry i tłuszcze trans, alkoholu oraz wprowadzenie większej ilości ryb zmniejsza ryzyko zachorowań na choroby cywilizacyjne. Jesteśmy mniej narażeni na cukrzyce, choroby sercowo-naczyniowe (np. nadciśnienie, miażdżyca, zawał serca), jak i otyłość.

W takich postach najbardziej cieszy perspektywa możliwości spożywania większej ilości ryb. To własnie one są najlepszym źródłem m.in. kwasów tłuszczowych omega-3 oraz witaminy D, które stanowią idealna profilaktykę chorób układu sercowo-naczyniowego, a jednocześnie których Polacy maja niewyobrażalnie ogromne niedobory. Jak ważną rolę pełni w naszej diecie spożywanie ryb pokazują pewne badania naukowe, w których wykazano, że:

Osobom, które spożywały więcej niż jeden posiłek rybny w tygodniu, towarzyszył spadek ryzyka nagłej śmierci sercowej o 52% w porównaniu do osób, które jadły jeden posiłek rybny w miesiącu lub wcale (!)

Jak widać jest to ogromna liczba. Ponad to, częstsze spożywanie ryb ma udowodnione działanie w profilaktyce miażdżycy, obniżenia cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu), a nawet właściwości przeciwdepresyjne, wspomagające rozwój intelektualny u dzieci, prawidłowe widzenie i wiele wiele innych. Tak więc ryby są prawdziwą skarbnicą dobra :)

DLA KOGO POST?

Wydawać by się mogło, że z postu wynikającego z tradycji religijnej może skorzystać praktycznie każdy, kto w mniejszym bądź w większym stopniu utożsamia się z wiarą. Z jego dobrodziejstw w większej mierze na pewno skorzystają osoby wierzące bądź takie, które nie mają negatywnej postawy wobec wiary. Z drugiej strony istnieje wiele osób, które mają dość sceptyczna postawę wobec religii, więc u tych osób motyw postu o charakterze religijnym się nie sprawdzi. Niechęć do tradycji wiary spowoduje u nich opór i blokadę. Jednak dla takich sceptycznie nastawionych osób istnieje pewna alternatywa, chociażby tzw. "Bezmięsne poniedziałki" (o których więcej napiszę w kolejnym poście). Jest to światowa kampania, która zdobywa coraz więcej zwolenników na całym świecie.

W moim odczuciu poszczenie jest sprawą dyskusyjną także u osób, które na co dzień dbają o swoją dietę, prawidłowy sposób żywienia, zdrowe nawyki żywieniowe, a także starają się aby ich dieta była jak najbardziej urozmaicona przez cały rok. Jednakże podejrzewam, że nawet osoby dbające o swój sposób żywienia mają na swoim sumieniu jakieś grzeszki dietetyczne (jak każdy :P). Może więc warto wykorzystać czas postu jako pretekst i postarać się te grzeszki ograniczyć? :)

PODSUMOWUJĄC

Nawet jeden postny dzień w tygodniu może przynieść nam wiele korzyści, nie mówiąc o korzyściach płynących z czterdziestodniowego postu.

Może warto pomyśleć o wcieleniu w życie dawnych zwyczajów postnych? 

Zasady są proste. Komponując menu korzystamy z bogactwa natury, wykorzystujemy warzywa, zboża, kasze. Poza tym zamieniamy:

mięso na ryby, tłuszcz zwierzęcy na oleje roślinne, słodycze na owoce.